istanbul antlaşması (1533) ne demek?

İstanbul Antlaşması, 22 Temmuz 1533 tarihinde Osmanlı İmparatorluğu ve Avusturya Arşidüklüğü arasında yapılan, yazılı olmayan barış antlaşması.

Arka plan

1525 yılının Aralık ayında Osmanlı İmparatorluğu'nun başkenti İstanbul'a gelen Fransa elçisi Jean Frangipani, 24 Şubat 1525'teki Pavia Muharebesi sonrası Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'na esir düşen Fransa Kralı I. François için, kralın annesi Louise de Savoie'un ricası üzerine Osmanlı Padişahı I. Süleyman'dan yardım istedi.¹ Yazdığı mektupla yardım sözü veren Süleyman, iki devlet arasında anlaşma sağlanıp François serbest bırakılsa da Macaristan üzerine sefer gerçekleştirme kararı aldı.² Macaristan üzerine önce Sadrazam İbrahim Paşa gönderildi, 23 Nisan 1526'da ise Süleyman'ın önderliğindeki ordu Macaristan'a hareket etti.³⁴ Macaristan Kralı II. Lajos'un liderliğindeki ordu ile 29 Ağustos 1526 günü yapılan muharebeyi Osmanlı ordusu kazanırken; Lajos ise muharebeden kaçan bazı askerlerle birlikte bataklıkta boğularak hayatını kaybetti.⁵⁶⁷ Kazanılan bu muharebe sonrasında Macaristan Krallığı Osmanlı İmparatorluğu'na bağlandı ve başına Süleyman tarafından Erdel Voyvodası János Zápolya getirildi.⁸ Ancak Kutsal Roma-Cermen İmparatoru V. Karl'ın kardeşi Avusturya Arşidükü Ferdinand, János'un krallığını tanımayarak kendini Macaristan kralı ilan etmiş; János'un kuvvetlerini yenilgiye uğratmasının ardından 20 Ağustos 1527 günü Budin'e girmiş⁹¹⁰ ve Osmanlı İmparatorluğu'na vergi ödemesi karşılığında kendisinin Macaristan kralı olarak tanınmasını istemişti.¹¹ Bunu reddeden Süleyman 10 Mayıs 1529'da yeni bir sefere çıktı ve 3 Eylül 1529'da kuşattığı Budin'in 7 Eylül'de teslim olmasıyla yönetimini yeniden János'a verdi.¹²¹³¹⁴ Çeşitli yerleri ele geçiren Osmanlı ordusu,¹⁵ 23 Eylül 1529'da Avusturya topraklarına girmesinin ardından 27 Eylül günü Viyana'yı kuşatsa da, 16 Ekim günü kuşatma kaldırıldı ve 16 Aralık 1529'da ordu İstanbul'a döndü.¹⁶¹⁷¹⁸

Viyana kuşatmasının ardından Ferdinand tarafından gönderilen ve Macaristan Krallığı'nın kendisine verilmesi gerektiğini bildiren ikinci elçi Süleyman'dan ret cevabı aldı.¹⁹ Bunun üzerine bazı şehirleri Osmanlı'dan alan Ferdinand'ın 1530'un Ekim ile Aralık ayları arasında gerçekleştirdiği Budin kuşatması ise başarısızlıkla sonuçlandı.²⁰²¹ Yaşanan gelişmeler sebebiyle Süleyman ve Sadrazam İbrahim Paşa'nın önderliğindeki ordu, 25 Nisan 1532'de İstanbul'dan ayrıldı.²² Bazı yerlerin Osmanlı egemenliğine girmesiyle sona eren sefer, 21 Kasım 1532'de İstanbul'a dönülmesiyle sona erdi.²³²⁴

Antlaşma

22 Haziran 1533 tarihinde Avusturya Arşidüklüğü ile Osmanlı İmparatorluğu arasında yapılan yazılı olmayan²⁵ antlaşma ile birlikte Macaristan'ın batısındaki küçük bir bölgenin kendisine kaldığı Ferdinand Macaristan üzerindeki hak iddiasını sonlandırırken, János'un Macaristan hükümdarlığını tanıdı ve Osmanlı İmparatorluğu'na yıllık 30.000 altın vergi vermeyi kabul etti. Bu antlaşmaya göre Avusturya arşidükü Osmanlı sadrazamına denk sayılacaktı.²⁶

Bu antlaşmayı Fransa, Venedik Cumhuriyeti ve Papalık da tasdik etmiştir.

Kaynakça

Genel

Özel

Orijinal kaynak: istanbul antlaşması (1533). Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

Footnotes

1. Sakaoğlu, Necdet; sf. 5 ↩

2. Afyoncu, Erhan; sf. 43 ↩

3. ↩

4. Uzunçarşılı, İbrahim Hakkı; sf. 323 ↩

5. ↩

6. Kinross, Patrick; sf. 187 ↩

7. Severy, Merle; sf. 580 ↩

8. Sakaoğlu, Necdet; sf. 6 ↩

9. Afyoncu, Erhan; sf. 55 ↩

10. ↩

11. Uzunçarşılı, İsmail Hakkı; sf. 328 ↩

12. ↩
13. ↩

14. Uzunçarşılı, İsmail Hakkı; sf. 329 ↩

15. İpcioğlu, Mehmet; sf 51 ↩

16. ↩
17. ↩
18. ↩

19. Uzunçarşılı, İsmail Hakkı; sf. 331 ↩

20. Uzunçarşılı, İsmail Hakkı; sf. 332 ↩

21. Turnbull, Stephen; sf. 51 ↩

22. Sakaoğlu, Necdet; sf. 7 ↩

23. ↩

24. Uzunçarşılı, İsmail Hakkı; sf. 335 ↩

25. Aydın, Yusuf Alperen; sf. 24 ↩

26. ↩

Kategoriler